เมื่อผู้ใหญ่จับมือกันทำงานตามแนวคิด “เลี้ยงเด็กหนึ่งคน ใช้คนทั้งหมู่บ้าน” ด้วยกลไกระดับพื้นที่เพื่อเด็กและครอบครัว

ผู้เข้าร่วมโครงการทั้งตัวแทนชุมชนและภาคียุทธศาสตร์

              เวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้การขับเคลื่อนงานสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัวในระดับตำบล “เลี้ยงเด็กหนึ่งคนใช้คนทั้งหมู่บ้าน” และ กิจกรรมแสดงพลังเนื่องในวันเด็กแห่งชาติ ประจำปี 2567 จัดขึ้นเพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้บทเรียนการทำงานสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัวใน ระดับพื้นที่ของกลไกในพื้นที่เพื่อสนับสนุนให้เด็กเติบโตอย่างมีคุณภาพ เน้นสนับสนุนศักยภาพการทำงานของกลไก ใช้หลักคิดชุมชนนำในการทำงานในพื้นที่ มีหัวใจสำคัญที่ว่า “เลี้ยงเด็กหนึ่งคนใช้คนทั้งหมู่บ้าน”

              โดยกิจกรรมในครั้งนี้มีผู้เข้าร่วมคือตัวแทนทีมชุมชน และทีมจังหวัด จาก 9 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดแพร่ ลำปาง พะเยา เลย สุรินทร์ กาฬสินธุ์ อุบลราชธานี ตรัง และยะลา รวม  31 ตำบล และตัวแทนภาคียุทธศาสตร์ของสำนัก 4 สสส.

              น.ส.ณัฐยา บุญภักดี ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชนและครอบครัว สสส. กล่าวว่า “แนวคิดเลี้ยงเด็กหนึ่งคน ใช้คนทั้งหมู่บ้านเป็นสุภาษิตที่ทั่วโลกใช้กันมานานเป็นร้อยปี และเป็นแนวคิดที่ถูกพูดถึงอย่างมากในเวทีระดับโลก เพื่อใช้แก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำ เช่นเดียวกับประเทศไทย ที่เราเป็นสังคมเกิดน้อย สังคมสูงอายุ สสส.จึงนำประเด็นนี้มาให้คนได้รู้จัก ใช้แนวทางแบบชุมชนนํา มีการสํารวจปัญหา ลงไปเยี่ยมบ้าน นำข้อมูลของเด็กและครอบครัวมาคุยกัน แบ่งแยกเคสเป็นสีเขียว เหลือง แดง เกิดการช่วยเหลือส่งต่อเคสและประสานความร่วมมือกัน ทำโครงการนำร่องมาตั้งแต่ปี 2561 เกิดเป็นผู้นำธรรมชาติและทีมกลไกในพื้นที่ต่างๆ รวม 200 ตำบลทั่วประเทศ” น.ส.ณัฐยากล่าวถึงภาพรวมโครงการ

ณัฐยา บุญภักดี ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว สสส.

              นอกจากนี้การดำเนินโครงการยังเปิดกว้างสำหรับตัวแทนชุมชนในการปรับรูปแบบทีมทำงานกลไกชุมชน และวิธีการดำเนินงานให้มีความเหมาะสมและสอดคล้องกับบริบทในพื้นที่ ทำให้แต่ละชุมชนเกิดการบูรณาการความร่วมมือเพื่อคัดกรอง ดูแล ส่งต่อเคสช่วยเหลือเด็กและครอบครัวได้อย่างเป็นระบบมากขึ้น
จากการดำเนินงานตลอดระยะเวลา 5 ปีที่ผ่านมา จึงจัดเวทีแลกเปลี่ยนครั้งนี้ขึ้น เพื่อให้ตัวแทนชุมชน และจังหวัด ตลอดจนหน่วยงานหรือภาคียุทธศาสตร์ได้รับแรงบันดาลใจกลับไปทำงานเพื่อเด็กและเยาวชนในชุมชนของตนเอง รวมถึงได้เทคนิคในการทำงานเด็ก เยาวชน และครอบครัวในพื้นที่ พร้อมทั้งเกิดการเชื่อมโยง เครือข่ายที่ทำงานเด็ก เยาวชน และครอบครัวต่อไป

กิจกรรมระดมสมองเสนอไอเดียตามคำขวัญวันเด็ก

              สำหรับรูปแบบกิจกรรมประกอบด้วย การระดมสมอง World café : เคล็ด (ไม่) ลับการขับเคลื่อนงานสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัวในระดับตำบล เพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างตัวแทนทีมชุมชน และทีมจังหวัด , กิจกรรมแสดงพลังเนื่องในวันเด็กแห่งชาติ ประจำปี 2567 ในธีม #ผู้ใหญ่จะทำอะไรให้เด็ก ที่ชวนให้ผู้เข้าร่วมล้อมวงระดมสมองผู้ใหญ่จะทำอะไรให้เด็ก ตามคำขวัญวันเด็กปี 2567 ในแต่ละด้าน คือ “มองโลกกว้าง คิดสร้างสรรค์ เคารพความแตกต่าง ร่วมกันสร้างประชาธิปไตย ที่ได้เห็นมุมมองของผู้ใหญ่ในการทำเพื่อเด็กหลากหลายแนวทาง

กิจกรรมแสดงพลังเชิงสัญลักษณ์เนื่องในวันเด็กแห่งชาติ

              จากนั้นเป็นเวทีเสวนา “ผู้ใหญ่จะทำอะไรให้เด็กเติบโตอย่างมีคุณภาพ” โดยมีผู้เข้าร่วมเสวนาคือตัวแทนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและภาคประชาชน ประกอบด้วย สำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว (สำนัก 4) สสส. , กองส่งเสริมสถาบันครอบครัว กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว (พม.) , กองคุ้มครองเด็ก และเยาวชน กรมกิจการเด็กและเยาวชน (พม.)  และตัวแทนจากภาคประชาชนที่แสดงทัศนะต่อบทบาทหน้าที่ของตนเองในการร่วมขับเคลื่อนงานเพื่อเด็กและครอบครัว

เวทีเสวนา “ผู้ใหญ่จะทำอะไรให้เด็กเติบโตอย่างมีคุณภาพ”

              น.ส.อรพินท์ ศักดิ์เอี่ยม ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านเด็ก กรมกิจการเด็กและเยาวชน  กล่าวว่า “เราเชื่อมั่นว่าครอบครัว จะเป็นสภาพแวดล้อมที่ดีที่สุดสำหรับเด็ก ชุมชนก็จะเป็นกลไกสําคัญที่ช่วยสนับสนุน โอบอุ้มครอบครัวให้มีความสามารถดูแลเด็กให้มีความเป็นอยู่ที่ดี และมีความปลอดภัยได้ ในส่วนของกรมกิจการเด็กและเยาวชนก็มีแนวทางทำงานหลักคือการออกแบบกิจกรรมเพื่อดูแลพัฒนาการตามช่วงวัยของเด็ก และค้นหากลุ่มเป้าหมายด้วย TP-MAP ค้นหาครอบครัวเปราะบาง ที่ต้องเข้าไปดูแล”

              น.ส.ณัฐยา บุญภักดี ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชนและครอบครัว สสส.  กล่าวถึงการดำเนินงานของ การเลี้ยงเด็กหนึ่งคนใช้คนทั้งหมู่บ้านว่า “สสส.อยากที่จะสรุปบทเรียน 4 ปีที่ผ่านมา ว่าเรามาถูกทางแล้ว ในฐานะหน่วยงานที่รับบทเป็นผู้เสนอโครงการฝ่ายสนับสนุน และเป็นฝ่ายหนุนเสริมเป็นลมใต้ปีก เมื่อให้อำนาจในการจัดการแก่ชุมชน ให้ออกแบบแนวทางแก้ไขปัญหาเด็ก เยาวชน และครอบครัว เห็นได้ว่ากลไกชุมชนสามารถทำงานได้ แล้วเราเดินไปด้วยกันระหว่างภาครัฐและภาคประชาชน”

ผู้อำนวยการสสส.และภาพจิ๊กซอว์แสดงพลังเชิงสัญลักษณ์เนื่องในวันเด็กแห่งชาติ

              มุทิตา ตองหว้าน หัวหน้าฝ่ายพัฒนาชุมชนเทศบาล ตำบลพระธาตุ อ.เชียงคาน จ.เลย ตัวแทนชุมชนผู้เข้าร่วมโครงการกล่าวถึงการทำงานและการเข้าร่วมกิจกรรมเวทีแลกเปลี่ยนในครั้งนี้ว่า “การดำเนินงานของชุมชนของเรา ไม่มีเด็กหลุดจากสายตาแม้เพียงคนเดียว ไม่ว่าจะอยู่ในกรณีสีเขียว เหลือง หรือ แดง มีการประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในพื้นที่เข้าไปดูแลทั้งในระยะเร่งด่วนและช่วยเหลือในระยะยาว และเรายังจัดกิจกรรมต่างๆ ให้กับเด็กแต่ละช่วงวัย ตั้งแต่เด็กปฐมวัย เด็กวัยเรียน และสร้างการมีส่วนร่วมของเด็กด้วยการหนุนเสริมให้กลุ่มสภาเด็กและเยาวชนให้สามารถหาทุนในการจัดกิจกรรมต่อได้”

มุทิตา ตองหว้าน หัวหน้าฝ่ายพัฒนาชุมชนเทศบาล ตำบลพระธาตุ จ.เลย

              ปัจจุบัน สำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชนและครอบครัว สสส. สำนัก 4 ได้สนับสนุนให้พื้นที่ปฏิบัติการกว่า 210 ตำบล ใน 18 จังหวัด ที่ขับเคลื่อนการทำงานโดยมีเด็กเป็นเป้าหมายสำคัญ ซึ่งเริ่มดำเนินงานในพื้นที่นำร่องมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2561และจะมีการขยายพื้นที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง รวมถึงการผลักดันเข้าสู่เวทีสมัชชาสุขภาพแห่งชาติในปีพ.ศ.2566 ที่ผ่านมาด้วย

กิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้